Merhaba,
İnsanlığı, umudu, özgürlüğün şafağını, emeğin sanatını savunanlar için zorlu bir dönem ağdalaşarak devam ediyor.
Haklarını arayanları uzun hapis cezaları bekliyor. Parasız eğitim isteyen öğrencilere, derelerini, yaşadıkları doğal çevreyi savunan köylülere, yerel çevrecilere, özgürlüklerini ve kimliklerini haykıran Kürtlere uzun hapis cezalarıyla gözdağı verilmek isteniyor.
Muhalif gibi görünen kimi sanatçılar, işçilere, emekçilere, öğrencilere kısaca halka yönelik saldırılara karşı eylemlere katılmaktan kaçınırken okun ucu kendilerine yöneldiğinde alanlara koşuyorlar, hepsi o kadar. Bu da burjuva sanatçılarının samimiyetsizliğini göstermektedir.
Edebiyat ve şiir adına yola çıkanların yolu acaba neden hep Borusan adlı bir holdingle kesişmektedir. İşçilerinin sendikalaşmasının karşısında duran, sendika üyesi işçileri işten atan, direnen işçilerin üstüne kolluk güçlerini gönderen bir holdingin sanatçılarla ne işi olabilir? Kendi adına orkestra kurarak sanat dostu görüntüsü vererek sanatı reklam aracı yapan Borusan’ın sanata bakışı ne kadar ciddîdir? Reklam aracı olan sanatçı ne kadar sanatçıdır? Sanatı yaşamın üç olgusundan; ekonomi, siyaset ve kültürden ayırmak mümkün müdür?.
Edebiyat, sanat bir zümre için, bir sınıf için, birkaç kişinin marazî keyfi için değildir. Sanat, bütün insanlığındır. Burjuva sanatçısının özgürlüğü yoktur. Çünkü burjuva sanatçısının özgürlük sınırı satın alındığı noktada bitmektedir. Çünkü bir eser güzel olabilmesi için, gerekli olmak özelliklerini de taşımalıdır.
Gelin Orhan Kemal Usta’ya kulak verelim: “Sanatımın amacı, halkımızın, genel olarak da insan soyunun müspet bilimler doğrultusundaki en bağımsız koşullar içinde, en mutlu olmasını isteme çabasıdır” Bundan daha açık ve net ne söylenebilir.
Kısacası, ihtiyaç duyduğumuz sanat gerçekliği yansıtırken, onu etkileyen ve değiştiren, geniş halk kitlelerinin yaşam koşullarını düzeltmeyi amaç edinen bir sanattır. Bu konuda son sözü İsmail Mert Başat’a verelim: “Sanatçı, gerçeklerin ortaya çıkartılmasıyla, gösterilmesiyle yetinmeli midir, yoksa orada durmayıp, gerçeklerin değiştirilmesine de katılmalı mıdır? Toplumcu gerçekçilik, aynı zamanda bu soruya verilmiş bir yanıttır da. “
EMEĞİN SANATI
BU SAYININ SAVSÖZÜ
Özün(*) demek, bir savaştan çıkılmışsa, barışı dört başı bayındır yaşamak demektir. Ya da, barışı dört başı bayındır yaşamak için savaşmak demektir. Özün, barışa ya da savaşa bir soy çağrıdır. En çok ünlem bulunan insan sesi, en çok özüne yaklaşan sanatlı sözü belirler. Özün yazmak için, bir ozan, “erinç bulayım da, mutlu olayım da, yaşamımı yoluna koyayım da sonra başlayayım” demez. Böyle düşünülseydi insanlık özünden yoksun olurdu. Özünden yoksun bir insanlık ise, yaşam belirtilerinden yoksun göksel varlıklara dönerdi. Bitmez tükenmez kül rengi kayalıklar.
Özün, bir yerde kurtuluştur. Özün, bir yerde insanoğluna yıkımı, kıyıncı ve ölümü unutturur. Öyle kahramanlar görülmüştür ki, yaşamları boyunca kazandıkları utkuları anlatmak için özüne başvurmuşlardır. Bir özün ya da bir özünden birkaç dize ciltler dolusu kitapların yerini tutabilir. Özün, Peygamberleri, kahramanları, büyük öncüleri halka yaklaştırır, onlara halktan olduklarını anımsatırlar. OSMAN NUMAN BARANUS (Anadamar/Denemeler/Hacan Yayınları)
(Emeğin Sanatı’nın Notu: Osman Numan Baranus, “şiir” sözcüğünü kendince Türkçeleştirerek hem “ozan”a yaklaştırmış hem de öz+ün bireşimi yapmıştı. Genelde tutulmasa da şair Baranus “özün”ü kullanmaya,” özün”ler yazmaya devam etti.)
YAŞAM VE SANATTA
15 GÜNÜN İZDÜŞÜMÜ
YENİ BİR DERGİ: HEDEF E-EDEBİYAT
Uzun süredir Ahmet Yılmaz Tuncer önderliğinde düzenli olan abonelere dağıtılan İda Fanzin dergileşme sürecine girdi. İnternet üzerinden yayımlanacak yeni e-edebiyat dergisinin adı: HEDEF...
“Hedef Sanat Edebiyat”, kitap ve dergi tanıtımlarına da geniş yer verecek. Kitaplarının tanıtmak isteyenler aşağıdaki posta adresine, ürün göndermek isteyenler de aşağıdaki e-posta adresine gönderebilecekler.
“HEDEF Sanat Edebiyat” adı altında Ahmet Yılmaz Tuncer editörlüğünde yayımlanan olan derginin İletişim adresi: hedefedebiyat@gmail.com Posta adresi: P.K. 80 10390 Akçay-BALIKESİR E-Derginin internet adresi: http://hedefsanatedebiyatdergisi.com/
Yolu açık olsun “Hedef Sanat Edebiyat”’ın…
ADNAN YÜCEL EDEBİYAT VE SANAT FESTİVALİ
ÖYKÜ YARIŞMASI SONUÇLARI
ÖYKÜ YARIŞMASI SONUÇLARI
Ön elemeyi geçen katılımcılar arasında yapılan değerlendirmede; birinciliğe: Derya Sönmez (Ölüler Gibi), ikinciliğe: Canan Yüksel (Boşluk) ile Murat Güneş (paylaştırılmıştır), Üçüncülüğe: Hakkı İnanç (Güvercin Boynu) seçilmiştir.
Ödül töreni 10 Haziran Pazar günü İstanbul'da Selami Çeşme Özgürlük Parkı / Göztepe'de saat: 16:00'da gerçekleştirildi.
2012 GRİMM YILI EDEBİYAT ÇEVİRİ YARIŞMASI
Grimm Kardeşler'in ünlü masal derlemesi 1812 yılında yayımlanmıştı. Çocuk ve aile masalları nesiller boyunca birçok kitaplıkta yerini almış ve 160 dile çevrilmişti. Hansel ile Gretel, Pamuk Prenses, Uyuyan Güzel ve Kırmızı Başlıklı Kız dünyaca ünlüdür. Bu masallar günümüzde de ilk haliyle ya da değiştirilerek yeniden anlatılmakta, tekrar tekrar resmedilmekte ve parodileri yapılmaktadır.
Türkiye’deki Goethe-Institut’lar, 2012 Grimm yılı nedeniyle, bir çeviri yarışması düzenlemektedir. Metinler aşağıdaki kitaptan alınmıştır:
"Raubzüge durch die deutsche Literatur. Mit vom Autor eingelesenem Hörbuch" von Peter Wawerzinek Erschienen bei Galiani Berlin im Verlag Kiepenheuer & Witsch (c) 2011 by Verlag Kiepenheuer & Witsch GmbH & Co. KG, Köln
Metinlerin yazarı, Peter Wawerzinek, Kırmızı Başlıklı Kız masalını ele almış ve çeşitli Alman yazarların stilinde çeşitlendirmiş ve parodilerini yazmıştır.
Türkiye’de ikâmet eden herkes çeviri yarışmasına katılma hakkına sahiptir. Katılabilmek için, profesyonel çevirmen olmanız gerekmez, ancak bir edebiyat yarışmasının taleplerini de küçümsemeyiniz. Aşağıda, çevrilecek metnin tümünü, başvuru formunu ve katılım koşullarını bulabilirsiniz. Gönderiler isimsiz olarak yapılmalıdır; lütfen ayrıca başvuru formunu da ekleyiniz. Kazananlar, edebiyat çevirmenlerinden oluşan profesyonel bir jüri tarafından belirlenecektir.
Çevirilerin son gönderim tarihi 30 Haziran 2012'dir. Bu yarışmada 3 para ödülü verilecektir. Birincilik ödülü sahibi 1500 TL, ikincilik ödülü sahibi 500 TL, üҫüncülük ödülü sahibi 250 TL kazanacaktır. Ayrıntılı bilgi, başvuru formu ve 11 sayfalık PDF dosyasındaki çevrilecek metin: http://www.goethe.de/ins/tr/lp/wis/bib/ueb/trindex.htm?wt_sc=grimmceviri adresinden indirilebilir.
7. ŞİİRİSTANBUL BAŞLIYOR…
“Efendisiz Sanat: Şiir” şiarıyla 7. kez başlayan Şiirİstanbul, işçilerinin sendikalaşma ve bunun getirdiği işten atmalarla, işçi ve HES direnişlerinin hedefi olan Borusan’ın orkestrasının konseriyle başlaması; şiirin efendisiz ama kimi şairlerin hâlâ efendili olduğunu da gösterdi edebiyat ve şiir çevrelerine…. Onur konuklarının da bu düzende var olan teslimiyetçi yapıları, Şiiristanbul’un yerini, konumunu ve sınırlarını gösteriyor bize...
Festival bu yıl, sanatların her düzeyde karşılaştığı baskı ve hegemonya sorununa dikkat çekmek için sanatseverleri “Efendisiz Sanat” mottosunu paylaşmaya davet ediyor. Türk şiirine emek veren isimlerden; Kemal Burkay, Hilmi Yavuz ve Sait Maden’in onur konuğu olarak katılacağı festival, Aya İrini’de Borusan Quartet’in konser vereceği açılış töreniyle başlayacak. Festival; Boğaziçi Üniversitesi, Suada ve Kadıköy Koşuyolu Mahallevi’nin yanı sıra 500. Yıl Vakfı’na ait Beyoğlu Galataevi ve Tarih ve Toplum Bilimleri Enstitüsü gibi mekanlarda devam edecek.
Festivalde genç şairlerin buluştuğu “Yeni Renkler” ve geleneksel hale gelen “Kadın Şairler Buluşması” gibi etkinlikler de yer alacak. Şili’den Pablo Poblete, Fas’tan Fatiha Morchid, Filistin’den Murad Sudani, Fransa’dan Bruno Cany, Philippe Tancelin ve Serpilekin Adelin, İtalya’dan Maria Grazia Calandrone, Lübnan’dan Paul Shaul, Ermenistan’dan Armen Shekoyan ve Bulgaristan’dan Dimitır Kenarov katılacağı Şiirİstanbul, 2 Haziran 2012’de, “Şiir Hatları Vapuru” ile sona erecek.
KAZIM KOYUNCU, UMUDUMUZDA VE TÜRKÜLERİMİZDE YAŞIYOR...
25 Haziran 2005’te, henüz 33 yaşında yitirdiğimiz Kazım Koyuncu’yu, 7. ölüm yıldönümünde horonlarla, devrim şarkılarıyla anıyoruz.
Karadeniz dalgaları, kıyı boyunca yükselen Lazca, Türkçe, Hemşince, Pontusça, Gürcüce… şarkıların kardeşliği ile coşunca denizin çocuklarından biri de bu coşkuya katıldı. Bizleri, kimi zaman ağırbaşlı, dingin; kimi zaman baş eğmez, asi Karadeniz’in türküleriyle buluşturdu. Bu coğrafyaya barışın ve kardeşliğin hakim olacağı umudunu yitirmeden, müziği ile farklı dillerin, kimliklerin yan yanalığını, birlikteliğini dile getirme mücadelesi veren sanatçı arkadaşımız Kazım Koyuncu’yu unutmayacağız.
Kazım Koyuncu`nun özlemini duyduğu daha temiz, yaşanır, eşit bir dünya özlemimiz sürüyor. Bizler suları ay ışığı ile yıkanmış denizin çocukları, türkülerle yaslanıp aydınlığın kapılarını aralamak için Kazım Koyuncu`nun şarkılarıyla bir aradayız inatla, ısrarla Kazım`ın devrimci duruşuyla söylemeyi sürdürüyoruz. Leman Sam’ın sözleriyle haykırıyoruz: ''Saz benizli, dal incesi, koca yürekli çocuk; dünyadaki tüm alkışlar, şarkılar ve devrimler sana armağan olsun...''
“Bu arada; hiç başımızdan eksik olmayan gökyüzüne, günün karanlık saatlerine, ara sıra kopsa da fırtınalara, bir gün boğulacağımız denizlere, eski günlere, neler olacağını bilmesek de geleceğe, kötülüklerle dolu olsa bile tarihe, tarihin akışını düze çıkarmaya çalışan tüm güzel yüzlü çocuklara, Donkişotlar'a, ateş hırsızlarına, Ernesto Che Guevara'ya, yollara-yolculuklara, sevgililere, sevişmelere, sadece düşleyebildiğimiz olamamazlıklara, üşürken ısınmalara, her şeyden sıcak annelere, babalara ve tadını bütün bunlardan alan şarkılara kendi sıcaklığımızı gönderiyoruz. Kötü şeyler gördük. Savaşlar, katliamlar, ölen-öldürülen çocuklar gördük. Kendi dilini, kendi kültürünü, kendisini kaybeden insanlar, topluluklar gördük. Yanan köyler, kentler, ormanlar, hayvanlar gördük. Yoksul insanlar, ağlayan anneler, babalar, her gün bile bile sokaklarda ölüme koşan tinerci çocuklar gördük. Biz de öldük. Ama her şeye rağmen bu yeryüzünde şarkılar söyledik. Teşekkürler dünya.”
15-16 HAZİRAN DİRENİŞİ 42. YILDÖNÜMÜNDE
YARINLARA KÖPRÜ KURUYOR!
Sermaye çevreleri ve onların güdümündeki sendikalar yasal değişikliklerle demokratik sendikacılığı ve DİSK’i boğmayı hedeflemişler, ancak buna rıza göstermeyen İşçiler eylemleriyle gereken cevabı vermışlerdir. 15-16 Haziran, Türkiye İşçi Sınıfının sendikalaşma hakkını korumak için harekete geçtiği gündür…
15-16 Haziran 1970 tarihi, Türkiye sendikal hareketinde çok önemli bir dönüm noktasıdır. 15-16 Haziran büyük yürüyüşü, işçi ve emekçinin rastgele bir öfkesi değil, kararlı ve bilinçli bir tepkisiydi. 15-16 Haziran, işçilerin inandıkları dava uğruna güçlerini birleştirerek mücadele edildiğinde kazanımlar elde ettiğini gösteren derstir. Bu öyle bir derstir ki, siyasi iktidara yasayı geri çektirmiştir. Ve öyle bir derstir ki, üzerinden 32 yıl geçse de öğretmeye devam ediyor. Bugüne taşınması gereken en önemli yanı ise işçilerin kendi örgütlülüklerine, sendikalarına sahip çıkma bilincidir...
15/16 Haziran Direnişi / Ayaklanması Kadrolarından, Kocaeli Bölgesi örgütleyicilerinden işçi sınıfı öğretmeni Sırrı Öztürk ile 15/16 Haziran Hareketi üzerine 40 dakikalık bir röportaj ve çekim gerçekleştirdi. Bu röportajı 15 Haziran 2012 tarihinde Etha Ajansın adresinden izleyebilirsiniz: http://www.etha.com.tr/
İNSAN SEVGİSİNİN ŞAİRİ CAHİT KÜLEBİ
ŞİİR RÜZGÂRINDA ESECEK HEP…
1917’de Tokat’ın Zile ilçesinin Çeltek köyü’nde doğdu. İlkokulu Niksar'da, liseyi Sivas'ta bitirdi. İstanbul Yüksek Öğretmen Okulu’nu bitirdikten sonra edebiyat öğretmenliği, milli eğitim müfettişliği, kültür ataşeliği gibi görevler ile Türk Dil Kurumu’nda genel yazmanlık görevini yürütmüştür. 20 Haziran 1997 Ankara’da öldü. halk şiirinden, türkülerden yararlanarak çağdaş bir şiir oluşturan Cahit Külebi, konu olarak yurt sevgisini, insan ve doğa sevgisini işlemiştir. İlk şiirlerinde çocukluğunun ve gençlik yıllarının geçtiği yörelerden izlenimlerini yansıtmış; sonraki şiirlerinde birey ve toplum arasındaki bir gelgit içinde oluşturmuştur şiirlerini.
Şiirlerinde arı, duru bir dil kullandı, memleket ve insan sorunlarını halk şiiri öğeleriyle de yararlanan modern bir dille anlattı. 1940 sonrasında başlayan şiirimizin yenileşmesi hareketinde kendine özgü bir yer edindi. Rahat anlatımı, içtenlik ve duyarlılığıyla ilgi çeken titiz bir şiir işçisi olarak tanındı.
Anadolu'yu Cahit Külebi kadar içten, sıcak, samimi ve lirik anlatan başka bir şair yok gibidir. Bu yönüyle çoğu şaire de örnek olmuştur. Taşradan çıkıp kentsoylu şairler arasına karışan hangi şair onun kadar Anadolu kokabilir ki?
YİRMİNCİ YÜZYILIN İKİNCİ YARISI
Özlem özlem özlem.
Yokluk yokluk yokluk.
Açlık açlık açlık.
Yalan yalan yalan.
Korku korku korku.
Ölüm ölüm ölüm.
Duman duman duman
Yokluk yokluk yokluk.
Açlık açlık açlık.
Yalan yalan yalan.
Korku korku korku.
Ölüm ölüm ölüm.
Duman duman duman
CAHİT KÜLEBİ /1979
BAŞKALDIRININ İNCE USTASI: ŞAİR SÜHA TUĞTEPE
“Bir babaya özenmek yerine yüzlerce babaya özenmek daha çekici geldi hep bana. Tatillerde ‘Baba’ denen ‘emir torbası’nın saçma sapan yaptırımlarıyla yüz yüze geldikçe yatılı okula dönmek için can atardım. Bu nedenle evde büyüyen çocuklardan arkadaş edinemedim. Sıkılıyordum onlardan. Ev hayatını hâlâ bilmem. Ekmeği, domatesi, hıyarı, fasulyeyi her seferinde unuturum. Bunu kavradığım gün benden aile reisi olmayacağını iyice anladım.”
Göl İlköğretmen Okulu eğitim yapısıyla Gölköy Köy Enstitüsü’nün tam devamıydı. Burada öğrendi Süha Tuğtepe, ‘insanın insanı sömürmediği, ezmediği bir dünyayı sevenlerin solcu olduğunu…
“Verili olanı yaşamamaya karar verdiğimde son sınıftaydım. Öğretmenlik yapmak istemiyordum. Maaşlı çalışan insan olmak istemiyordum. Amirler ve emirlerle yaşamak hiç istemiyordum. Üniversite sınavlarına girip kazanınca da ver elini İstanbul. Ekonomi ve işletme okudum. Üniversite bitince yine verili olanın dışında kalma duygusu ağır basıyordu.”
12 Mart sonrası yeniden esmeye başlayan özgürlük rüzgârına bırakmıştı uzun saçlarını: “Daha üstümüzde 68 kuşağının, çiçek çocuklarının kokusu vardı” diyor Süha. “Beatles, Joan Beaz dinliyorduk. Troçkistleri izliyordum. Şiirler, öyküler yazıyordum. Yazdıklarımı Memet Fuat’a götürüyordum. Türkiye Yazıları dergisinde ilk şiirim yayımlanınca iyice cesaretlendim.”
1980'e doğru rüzgâr artık askeri bir darbeden yana esmeye başlamıştır. Karakolda polis, sokakta eli silahlı faşistler işkenceden katliama kadar uzanan bir çizgiye tırmandırmışlardır solcularla mücadeleyi.
“Sokakta infaz, karakolda işkence vardı. 1978 yılında Fatih’te bir akşam vakti arkamdan ateş açan ülkücü faşistler iyi nişan alabilseler ve iyi koşabilselerdi şu anda yaşamıyordum. Fatih itfaiyesinin arkasından Haliç’e, oradan Balat’a kadar kovaladılar. Vızıldayarak yanımdan geçen kurşunlar denk gelmedi ve bu yüzden halen yaşıyorum. Tesadüfen yani. Bu duyguyu yıllardır atamadım. Ölümle yüz yüze gelmeyen ne söylemek istediğimi hissedemez.”
Üniversite yıllarında karar vermişti kitapçı olmaya. 1980'lerin başında, herkesin kitaptan korktuğu bir süreçte Teşvikiye’de bir kitap tezgâhı açtı . İşte Akademi Kitapevi Ödülü de alan ilk kitabı ‘Yüzler ve Zarflar’ bu sürecin, 75-82 yıllarının ürünüdür. En mutlu yıllarını Teşvikiye’deki kitapçı tezgâhında yaşadığını söylüyor Süha. “Kitaplardan kurtulmak isteyenler beni çağırıyorlar, para bile istemiyorlardı. Ben de okumak istediklerimi eve ayırıp, kalanını serip tezgâha satıyordum.”
1985'e doğru İbrahim Eren’le birlikte Radikal Yeşil Parti’yi kurma serüvenine katıldı. Bir yandan da Emil Galip Sandalcı’nın başkanlığındaki İHD’nin çalışmalarına destek verdi. Uzun yıllar yurtdışında yaşadıktan sonra Türkiye’ye döndü. Amacı feministler, yeşiller, ateistler, eşcinseller, askerliği reddedenler gibi grupların platform hareketini yaratmaktı. Düşünceleri ilginç geldi ama hiç de öyle algılanmadılar.
“Basın kısa sürede partiyi bir eşcinseller hareketi gibi göstermeye başladı. Bir sabah uyandığımda Günaydın gazetesinde avukat Uğur Olca ile yan yana çekilmiş sakallı fotoğraflarımızın altında ‘Travestiler Taksim Meydanı’nda açlık grevine başladılar’ haberini gördüm. Sonra bir eşcinsele ÖP adında parti kurdurup rakibimizi bile yarattılar. Yüreklerinde insanların yaşadığı vahşetle ilgili küçücük bir duygu bile yaşamayan bu insanlar sadece boyalı sayfalarını satmak uğruna eğlendiler bizimle. Maçoları üzerimize saldırttılar. İbrahim tutuklandı. Hapishanede şişlendi. İşyerinin önünde bıçaklandı. Bu hava iğrendirdi beni.”
İkinci kitabı ‘Düşler ve Seyrek Zamanlar’, toplumun bir türlü kurtulamadığı aile reisi, komiser, komutan, başbakan, bakan, tanrı gibi birbirine sıkı sıkıya bağlı erkek otoritelerin birey üzerindeki yaptırım gücüne bir başkaldırıydı. Yunus Nadi Şiir Ödülü Jürisi bu çalışmasını mansiyona değer buldu.
Düşün dergisinde yazdığı şiirlerinden dolayı dincilerden yoğun tehdit alınca Kuşadası’na gidip kitap tezgâhı açmaya karar verdi. Gittiğinin birinci ayında dönemin Belediye Başkanı Ergin Berberoğlu’nun danışmanı oldu. Ayrı bürosu olacaktı. Saçına, sakalına karışılmayacaktı.
“İlk kez ülkede politikanın ne kadar iğrençliklerle dolu olduğunu gördüm. Özal, yıldızlı otellerin imar iznini bakanlığa bağlamıştı. Yıldız alan istediği kadar kat çıkıyordu. Kuşadalılar bu izni bizim verdiğimizi sanıyordu. Bir anda oy oranımız yüzde 10'lara düştü. Çözüm bulalım diye şehrin hemen arkasındaki yedi hektarlık araziyi imara açtık. Ben ömrümde böyle bir şeyi ne gördüm, ne yaşadım. Bir anda oy oranımız yüzde 70'e çıktı.”
1990'da İstanbul’a döner . Teşvikiye’deki tezgâhını yeniden açar. HEP hareketi yeni başlamıştır. Milletvekili Mehmet Ali Eren’in kardeşi Dilaver ile Şişli ilçesinde farklı bir parti anlayışı kurmaya çalışırlar. Farklı kesimlerin platformunu yaratmayı amaçlarlar. Bu serüven de partinin kongreleri sürecinde sona erer.
1994 yılında Almanya’da öğretmenlik yapan bir kadınla tanışır. Süha’ya “Almanya’ya gelenler gibi para peşine düşüp yazmayı bırakacaksın gelme. Ama yazmayı sürdürmek istiyorsan lütfen gel” der. Şaşırmıştır. İçine işler o sıcacık cümle. O cümlenin ardından gider Almanya’ya. Artık Almanya’da sadece yazmaktadır Süha. 1996'da üçüncü kitabı ‘Sürgün Mozaik’ yayımlanır. Bu kitabında Türkiye’de kırıntısı kalmış azınlıklar için yazdığı şiirler vardır. Dördüncü kitabı ‘Piton Üşümesi’ 2000'de yayımlanır.
Süha Tuğtepe Almanya’da 10 yıl içersinde üç şiir kitabı, üç öykü kitabı ve bir roman yazar. Yazdıklarını bastırmak için Türkiye’ye gelir. Bu gelişinde de Adam Yayınları’ndan beşinci kitabı ‘Güzelhayvan’ı çıkarır.
“Ne kadar güzel hayvan olmak istediysem onu yazdım”diyor Süha Tuğtepe: “Kutuplar arasında çizgileri/tuz kokulu/gizlenmiş çocukları/iyi bilir/insanın güzel hayvanını” Sırada basılacak yeni kitapları vardır. Yenilerini de yazmayı sürdürür, otoriteye başkaldırmaya devam ederek. 2009’da Almanya’da kanserle mücadele etmeye başladı. Ama 26 Haziran 2009’da bu son mücadelesinde yenik düştü. Sonsuzluğa uğurladık onu. Tuğtepe'nin cenazesi Türkiye'ye getirildikten sonra memleketi Kastamonu'nun Cide ilçesinde toprağa verildi.
Şiirleri, Türkiye Yazıları, Broy, Yarın, Varlık, Adam Sanat, Şiir Atı gibi dergilerde yayımlandı. İlk şiir kitabı “Yüzler ve Zarflar”, 1986 yılında Akademi Kitabevi İlk Yapıtlar Şiir Ödülleri`nde mansiyona değer bulundu. İkinci kitabı “Düşler ve Seyrekzamanlar” ise 1990 Yunus Nadi Ödülleri`nde mansiyon kazandı. Yazarın yayımlanan diğer kitapları; “Sürgün Mozaik” (1994), “Piton Üşümesi” (2000), “Güzelhayvan” (2005), “Nişantaşı… Nişantaşı” (2008).
YAŞIYOR GİBİ ÇIRPINIYORUM İŞTE
Sesimi sordum insana...
Belli ki o da unutmuş,
bir sesim olabileceğini...
Halen şaşkın,
bakıp duruyor aynama...
Belli ki o da unutmuş,
bir sesim olabileceğini...
Halen şaşkın,
bakıp duruyor aynama...
Hayatımı sordum hayata...
Öğrendiklerimin ağırlığı,
o çığlığı;
önümde yürüyen gölgeyi,
o acıtan cümleyi...
Koklamadı bile.
Burun kıvıran bir it gibi,
bakıp solgun yüzüme,
yürüdü gitti...
Öğrendiklerimin ağırlığı,
o çığlığı;
önümde yürüyen gölgeyi,
o acıtan cümleyi...
Koklamadı bile.
Burun kıvıran bir it gibi,
bakıp solgun yüzüme,
yürüdü gitti...
Ne kaldı geriye?
Üstünü kirletmeyen bir çocuk gibi,
bekliyorum insanı işte...
Savaşsız, sınıfsız, dinsiz, ırksız,
bir iyimserliğin avucuna koyup
çelimsiz bedenimi;
yaşıyor gibi çırpınıyorum işte...
Üstünü kirletmeyen bir çocuk gibi,
bekliyorum insanı işte...
Savaşsız, sınıfsız, dinsiz, ırksız,
bir iyimserliğin avucuna koyup
çelimsiz bedenimi;
yaşıyor gibi çırpınıyorum işte...
SÜHA TUĞTEPE
KAVGANIN YÜREĞİNDE YAŞAMI SAVUNAN
ŞAİR: KEMAL ÖZER
ŞAİR: KEMAL ÖZER
Çağdaş sosyalist şiirin en önemli adlarından Şair Kemal Özer’i 30 Haziran 2009’da sonsuzluğa uğurladık. Yazılarıyla, yönettiği dergilerle ve 60 kitabıyla kültür dünyamıza büyük katkılarda bulunan Kemal Özer'in, derin birikimi ve çalışkanlığıyla edebiyatımıza kattıklarına paha biçilemez.
Kemal Özer’in ilk şiirleri 1951 yılında Ankara’da yayımlandı. Bu dönemi kendisinin “içgüdüsel dönem” olarak nitelediği bireyselliği ağır basan şiirler izler. 1956-60 arasında yayımladığı şiirleriyle İkinci Yeni etkisinde bir biçim ustası olarak belirir. Çağrışımlara dayanan, soyut imgelerle örülü, betimleyici şiirlerinde onu öteki şairlerden ayıran altını çizdiği çelişkilerdir.
1965′ten başlayarak gelişen toplumsal ve siyasal ortamdan etkilenerek “toplumsal kavganın içerisinde şiirin de etkin bir yeri vardır” düşüncesiyle sosyalist gerçekçi akımı benimsediğinde bu çelişkileri şiirine yansıtmanın rahatlığını da kullandı. Somut imgeli ve anlatımcı bir şiire başladığı varsayılan ‘Yaşadığımız Günlerin Şiirleri’nin altyapısında da yer alan İkinci Yeni’nin buğulu / sisli imgeleri ara ara yüze vurarak şiirini şematizmden korur.
Gündelik heyecanların, acıların, kavga coşkusunun, yani öfke ve sevincin içtenliksiz duygular olarak sloganlaştığı şiirlerden değildir Kemal Özer’in şiiri. Tarihselleşmiş bilincin dingin etkinliği olarak belirir bu tür duygular. Bu yüzden, Kemal Özer şiirini anlamak, yaşadığımız çağda dünyayı değiştirebilecek tek sınıfın çağrısına kulak kabartmaktır.
İnsanlığın evrensel kurtuluş ütopyası olan komünizmin, insanlığın tarihsel bilincinde yok edilmeye çalışıldığı günümüzde, bu çağrının önemini daha da arttırıyor. Kemal Özer şiiri, unutturulmaya çalışılan tarihimizin bir köşesinden dirençle haykırıyor: ‘Sen de Katılmalısın Yaşamı Savunmaya’. İlk baskısı 1975 yılında yapılmış bu çağrının. Yirmi yıl sonra da, bugün, belki ilk basıldığı günden daha fazla coşku uyandırıyor insanda. Demek, yirmi yıl sonra da, bugün, hâlâ: “İnsandan esirgiyor düşman” ve “savunmak gerekiyor yaşamı”
Kemal Özer’e göre, şiir bilinç işidir. “Yaşama bakışım, dünyayı kavrayışım, onu artık sürekli bir kavga olarak nitelediğimi özetliyor. Şiir de bu kavganın bilincini vermekle yükümlü olmalı. İçinde bulunduğumuz durumun, yaşadığımız olayların, düşlediğimiz geleceğin ne olduğunu, nasıl olacağını sezdirmeli, giderek kavratmalı. Bu yüzden güncel olanı yakından izlemeli. Somutlamalı güncel olanı. İnancı, umudu, aydınlığı, yarını, arkadaşlığı, cesareti soyut kavramlardan çıkarıp günlük yaşamamızda yerleri, anlamları olan somut karşılıklarına ulaştırmalı. Şiir, kavganın bir parçasıdır. Şiir, kavganın yüreğinde yer alır, yüreğidir. Çünkü insanın yüreğidir. Yüreği olmalıdır. Bütün çarpışmalarda insanın yanında yer almıştır. Onun yüreğini çarptırmıştır. Ozanı bir bilinç işçisi saydığım için, insan yüreğini bilinçle doldurmanın bir yolu diyorum şiire.” (Kavganın Yüreği, K.Özer, Yordam yay., s.1). Bu söylev, devrimci ozanın üretimini devrimci bilinçle gerçekleştireceğinin kanıtıdır. Devrimci bilinç olmadan, devrimci şiir de olmaz.
GÖRÜNEN ODUR Kİ
Ne zaman ortalığı karanlığa boğsalar
bir yanda halk vardır bir yanda iktidar;
bir yanda sömürüyle parçalanmış, silâhla girilmiş
en dirimli yerleri, en kutsal şeyleri halkın,
bir yanda yürekleri ihanetle çürümüş alçaklar
bir yanda halk vardır bir yanda iktidar;
bir yanda sömürüyle parçalanmış, silâhla girilmiş
en dirimli yerleri, en kutsal şeyleri halkın,
bir yanda yürekleri ihanetle çürümüş alçaklar
Üretkenler ve hazır yiyenler bir yanda,
acıya sahip çıkacak kadar yiğit
ve yabancı, sırt dönecek kadar umuda;
bir yanda elden ele geçirilen direniş sancağı,
bir yanda işbirliği, çıkarları ve ordularıyla düşmanın
acıya sahip çıkacak kadar yiğit
ve yabancı, sırt dönecek kadar umuda;
bir yanda elden ele geçirilen direniş sancağı,
bir yanda işbirliği, çıkarları ve ordularıyla düşmanın
Göğüsleyip bütün yoksunlukları, çaresizlikleri
karşı koymak mümkün, dişiyle tırnağıyla çarpışmak,
hatta kazanmak, geriye püskürtmek saldırganı,
ama zafer mümkün değil bu savaşta
ve zaferi savunmak, iktidar halkın olmadan.
karşı koymak mümkün, dişiyle tırnağıyla çarpışmak,
hatta kazanmak, geriye püskürtmek saldırganı,
ama zafer mümkün değil bu savaşta
ve zaferi savunmak, iktidar halkın olmadan.
KEMAL ÖZER
(Sende Katılmalısın Yaşamı Savunmaya, 1975, Cem Yay.)
(Sende Katılmalısın Yaşamı Savunmaya, 1975, Cem Yay.)
SOSYALİST ŞİİRİMİZİN
GÜR SESLİ ŞAİRİ: TAHSİN SARAÇ
GÜR SESLİ ŞAİRİ: TAHSİN SARAÇ
Edebiyatımızın toplumcu çizgide kendine özgü şairlerinden biridir. Şiirin izinden çıkmadan yüksek sesle de okunabilecek devrimci özlü şiirler yazar.
1 Ocak 1930’da Muş’ta doğan Saraç, 29 Haziran 1989’da İzmit’te yaşamını yitirdi. 1952’de Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü Fransızca Bölümünü bitirdi. Ardından Gazi Eğitim Enstitüsü Fransız Dili ve Edebiyatı Bölümü'nde önce asistan, sonra öğretim görevlisi oldu. Bir süre, Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu ile Tercüme Bürosu’nda üye olarak çalıştı. Türkiye Öğretmenler Federasyonu ikinci başkanlığını yaptı. Türkiye Öğretmenler Sendikası (TÖS)'nın da kurucularından oldu. Tercüme, Türk Dili ve Çeviri dergilerinin yazı kurullarında çalıştı. 1971'de sağlık nedeniyle emekliye ayrıldı.
İlk şiiri "Boğuntu" 1957'de Varlık dergisinde yayınlandı. Dost, Papirüs, Sanat Rehberi, Türk Dili, Varlık gibi dergilerdeki yazılarıyla tanındı. Önceleri ikili üçlü tamlamalarıyla kurguladığı şiirlerini, sonraları toplumsal konulardan kaynaklanan duyarlılıklarla işleyerek zenginleştirdi. Özgürlük, kardeşlik, sevgi, yaşam sevinci, kavga, ölüm, çağın acıları gibi temaları işledi. Türkçe'yi kullanmaktaki özeni, imge zenginliği ve titiz kurgusuyla şiirde sağlam bir yer edindi.. Özde, biçimsellik ve dilde kendine özgün şiirleriyle sosyalist - gerçekçi çizgide ilerleyen şair, sanatçıyı, insanı ve toplumu değiştirmekle yükümlü gören bir bakış açısına sahipti.
Çeşitli oyun çevirileri de yaptı. Fransızca-Türkçe sözlük, bugünde aşılamayan bir eseridir. 1970’de TRT Kurumu Şiir Kitabı Büyük Ödülü, 1986, Asya - Afrika Yazarlar Birliği, Lotus Edebiyat Ödülü gibi iki önemli ödülün sahibi oldu. Yapıtları: Bir Ölümsüz Yalnızlık (1964), Güneş Kavgası (1968), Direnmeler (1973), Güvercin Kasapları (1978), Bir Sevgiyi Görüntüleme (1980), Toplu Şiirler (1989), Çıplak Kayada Çimlenmek (1989)
KARŞIYAKA’NIN ÜÇ GÜLÜ
Asılmış bir al umuttan
Karagücün korku dalında
Şu can topraktaki üç fidan ölü.
Ve artık ölmezliğin son boyutundan
Göverir yeşil bahar yağmurlarında
Denizgülü, Yusufgülü, Hüseyingülü
Karagücün korku dalında
Şu can topraktaki üç fidan ölü.
Ve artık ölmezliğin son boyutundan
Göverir yeşil bahar yağmurlarında
Denizgülü, Yusufgülü, Hüseyingülü
Ölümdür kimileyin kavganın tek ödülü.
Kan çiçeği sökünü arkalarından…
Açmış böğrünü hepsine ana sıcaklığında
Devrimin kankalesi Karşıyaka gömütlüğü
Ve gençlik günlerine doymamışlık dağından
Bakar, alınlar mavide ve göğüs hep namluda
Gezmişgülü, Aslangülü, İnangülü
Açmış böğrünü hepsine ana sıcaklığında
Devrimin kankalesi Karşıyaka gömütlüğü
Ve gençlik günlerine doymamışlık dağından
Bakar, alınlar mavide ve göğüs hep namluda
Gezmişgülü, Aslangülü, İnangülü
İnanç bir deliçay ki yeşertir bir gün çölü.
Karşıyakanın üç gülü
Yürek dalıma gömülü
Karşıyakanın üç gülü
Tüm kançiçekleriyle
Göz pınarıma gömülü.
Yürek dalıma gömülü
Karşıyakanın üç gülü
Tüm kançiçekleriyle
Göz pınarıma gömülü.
TAHSİN SARAÇ
(Güvercin Kasapları)
(Güvercin Kasapları)
DİRENGEN UMUDUN ŞAİRİ HASAN İZZETTİN DİNAMO
KAVGAMIZA SES VERİYOR
Hasan İzzettin Dinamo, daha genç yaşta faşizm tarafından hedef hâline getirildi. Daha 18-20 yaşlarında hak ettiği bir üne kavuşan, 40 kuşağında adı Nâzım'dan sonra anılan Dinamo, 2. Dünya Savaşı Yıllarında Nazi hayranı iktidarlarca tehlikeli görülerek yıllarca zindanlarda çürütüldü.
Dışarı çıktığında işsizlik adlı büyük hapishaneye girmişti artık. Ekmek parasını kazanabilme çabasıyla gece gündüz zor koşullarda polis tehdidi ardında emeğini çok ucuza sömürtürken şiirini geliştirme olanaklarından uzak kaldı. Dergiler ve yayınevleri polis korkusuyla yaklaşmadılar. Şiirlerini ancak 1970'li yıllardan sonra kitaplaştırma, yayınlama olanağı bulabildi.
Günümüz burjuva yazarları, "yalın", "düz" ve "slogancı" diye burun kıvırırlarken, onun yaşadığı koşulları anlamaktan uzaktırlar. Dinamo'nun çektiği çileyi onların havsalaları hiç almaz, alamaz... Dinamonun şiirleri gerçekten de fazlasıyla politik bir dil taşır. Ama o şiirler hangi koşullarda yazılmıştır bilir miyiz? II. Dünya Savaşı yıllarında hükümeti ve faşizmi politik alanda eleştirmek neredeyse imkânsızdır. Bu alanda göreli bir serbestlik ancak edebiyat dergilerinde vardır. Dinamo o dönemde ses getiren, kimilerininse şimdi küçümsediği, şiirlerini yayımlar. Yayımlanan bu anti-faşist şiirler gündeme bomba gibi düşer. Dinamo halkın sesi olmuştur. Onların söyleyemediğini söyleme cesaretini göstermiştir. Ve tam anlamıyla, egemenlere korku salmıştır. Dinamo onca acıların üstüne, devrimci şiddeti anlatan şiirinde “Sosyalizmi kurduğumuzda, darağaçlarında sallandıracağız halka zulüm edenleri” diye yazdığında elbette korkacaklardı. Faşizmin işgal ettiği Türkiye’yi, Kızıl Ordu kurtarırsa hâlleri nice olurdu? Çekingen Almancılık politikası halkın gözünde böyle deşifre edilmeye başlarsa, Almanya’dan gelen tepkilere nasıl cevap verilirdi? Bütün bunları bilmeden, “Dinamo’nun yazdıkları da şiir mi” demek elbet kolay… Oysa o bir inattı. Sosyalist Gerçekçi Edebiyatın sürdürümcülerinin hapislerde çürütüldüğü, sürgünlerde yitirildiği, öldürüldüğü özetle yok edilmeye çalışıldığı bir ortamda, çekirdek çitleme naifliğinde ürünlerin edebiyata hâkim kılındığı bir dönemde, o faşizme karşı sosyalist mücadele azmini bugüne taşıdı. Bir köprü görevi gördü.
Burjuva şair ve yazarların tüm karalama ve karartma politikalarına karşın Hasan İzzettin Dinamo, gerek romanları, gerekse şiirleriyle her zaman EMEĞİN SANATÇISI olmaya devam edecektir. 20 Haziran’da 23. ölüm yıldönümünde andığımız Dinamo, Kavgası ve şiirleri bilincimizde her zaman yaşayacaktır.
İNSANIN KAHPESİ
İnsanın kahpesi,
Ne arslana, ne kaplana benzer.
İnsanoğlunun kahpesi,
İlk bakışta sana bana benzer.
Ne arslana, ne kaplana benzer.
İnsanoğlunun kahpesi,
İlk bakışta sana bana benzer.
İnsanoğlunun kahpesi,
Arslandan, kaplandan yırtıcı.
İnsanoğlunun kahpesi,
Her yanda haklı, her işte haklı,
Hem de gürültücü, patırtıcı.
Arslandan, kaplandan yırtıcı.
İnsanoğlunun kahpesi,
Her yanda haklı, her işte haklı,
Hem de gürültücü, patırtıcı.
Onca sıfırdır
Doğanın her güzel yarattığı,
Ya da sanatçının her güzel dediği,
Dana beynini beğenmez
İnsan beynidir yediği.
Doğanın her güzel yarattığı,
Ya da sanatçının her güzel dediği,
Dana beynini beğenmez
İnsan beynidir yediği.
Sabrımızı yer kıtır kıtır
çerez yerine.
Cellattan bile daha kaygusuzdur
Namuslu insanın üzüntülerine...
çerez yerine.
Cellattan bile daha kaygusuzdur
Namuslu insanın üzüntülerine...
HASAN İZZETTİN DİNAMO
Dostoyevski Sibirya’dan Petersburg’a döndüğünde yazdığı ilk romandır.19.yy. ikinci yarısı Rusyası’nın kentsel sosyal yaşamının belirli yönlerini gerçekçi bir bakış açısıyla anlatmıştır, ancak, bu bakış açısını toplumun genel sosyal durumu ve savaşımı üzerine değil, felaketlere uğramış tek tek kişiler üzerine yoğunlaştırmıştır. Bu yoğunlaştırmada anlatılan değişik öykülerdeki betimlemeler yer yer abartılı olsa da oldukça başarılıdır. Kapitalizmin, insanları ne duruma getirdiğini, zayıf olanı tamamen ezip yok ettiğini, güçlü olanın ise ne kadar acımasızca iyinin üstüne basarak daha da yükseldiğini detaylarıyla dile getirmektedir. Toplumun değişik sınıf ve katmanlarının dünyaları değil de, değişik özel konumları olan burjuva sınıfına ait kişilerin dünyaları yine başarıyla irdelenmiştir. Batıyı karşısına alan, Turgenyev ve Herzen’i batılılaştıkları yönünde keskin eleştiriye uğratan Dostoyevski, aslında tüm romanlarında Batı Avrupa yazınının etkisinde kalmakla yetinmemiş, onlardan kopyalamalar da yapmıştır. Ezilenler romanındaki küçük Elena (Nelly), Dickens’in 1840’da yazdığı ‘Antikacı Dükkânı‘ adlı romanının başkahramanı Nell’i anımsatmaktadır.
Ölüler Evinden Anılar, insanların iç dünyalarını fazlasıyla yansıtmaz. Dostoyevski’nin bu Romanı’nı diğer romanlarından ayıran ayırıcı bir özelliktir... Buna karşın hapishane yaşamını oldukça canlı ve gerçekçi bir bakış açısıyla öylesine başarılı anlatabilmiştir ki hapishanenin genel tinsel yankısını da her satırda duyumsarız. Ancak Ölü Evinden Anılar, hapishanelerdeki mevcut durumun düzeltilmesi için bir başkaldırı, bir protesto anlayışıyla asla kaleme alınmamıştır. Böyle bir protesto veya başkaldırı emaresine yapıt’ta rastlanılmaz, ama Dostoyevski, başarılı yansıtmaların arasına dinsel, yazgıcı metafizik düşüncelerini de artık sıkıştırmaya başlamıştır. Ahlaksal çöküntünün, suç işlemenin toplumsal nedenlerine Ölüler Evinden Anılarda kafa yormamakta, ahlaksal çöküntüden ve suç işlemekten kurtuluşun giz’ini elinde sürekli okuduğu, sahip olduğu’ tek kitap’ İncil’de aramaktadır. Aynı zamanda bu korkunç hapishane yaşamını, kendi ruhunun kurtuluşu için gerekli ve şart bir aşama olarak görmektedir.