M. ŞEHMUS GÜZEL: Nail’in Ardından

NAİL’İN ARDINDAN

Nail Satlıgan Kapital’in hakiki ve ciddi çevirisini yaptı. Bize emanet etti.

Namuslu, ödünsüz (hem kendisine hem başkalarına) hakiki bir aydındı. Aydınlatanlardan. Çalıştıranlardan.

Kendi adıma hemen yazmalıyım : 1980’lerde Korkut Boratav, Sungur Savran, Ahmet Tonak ve diğer meslektaş ve yoldaşlarıyla 11. Tez’i çıkardıkları zamanlarda ve daha sonra İktisat Dergisi’ni yönettiği günlerde ilgi alanıma giren konularda benden sık sık yazı istedi, böylece beni yazı yazmaya teşvik etti. Israr etmeden ama belli konularda makaleler isteyerek. Bu işte 1980’lerin hemen başında Paris’te tanıştığım Sungur Savran ile Gülnur Savran’ın ve Siyasal Bilgiler Fakültesi’nden meslektaşım ve ağabeyim Korkut Boratav’ın da mutlaka katkısı oldu. Ama makalelerimle ilgili meselelerde Nail Satlıgan benimle yazışıyordu, çünkü adı geçen dergilerin yönetimiyle ve büyük ihtimalle a’sından z’sine fiilen ve bizzat uğraşıyordu.

Bütün bir ömrü Marx’ın ve marksizmin anlaşılmasına va bilhassa Das Kapital’ın çevirisine adamak da öyle her babayiğidin yapabileceği bir iş değildi. Bunu Nail Satlıgan gibi hakiki ve inanmış bir marksist yapabilirdi. Ve aynen öyle yaptı. Mutlaka daha yapacağı, yapmayı planladığı dünya kadar iş vardı. Ama o kendisine ayrılan zaman dilimini en iyi biçimde kullanarak görevini yaptı. Artık gerisini tamamlamak, eğer tamamlanacaklar varsa, yakın çalışma arkadaşlarına, meslektaşlarına, yoldaşlarına ve bizlere kalıyor.

Nail deyince mutlaka fiil çekimi gibi Sungur Savran ile Ahmet Tonak da kaçınılmaz olarak akla geliyor. Birbirlerinden ayırmak nâmümkün. İşte bu üç inanmış marksist 1970’lerin sonundan beri yayınladıkları makalelerinden sıkı ve seçmeci bir derleme yapıp Kapital’in İzinde adıyla yayınladılar. Yordam Kitap bu yapıtı okuyucularına sundu. Eceli gelmiş, can çekişen ama bu işin daha bir süre devam edeceği anlaşılan kapitalizmin günümüzdeki krizini anlamak için kafa patlatanların, dirsek çürütenlerin mutlaka okuması şart. Mutlaka. Kapitalizm evet can çekişiyor, ölecek de. İşte bunu anlamak için Satlıgan ve dostlarının kitabını okumak gerekiyor. Herkesçe. 11 Aralık 2012 tarihli Radikal Kitap’ta bu yapıta ilişkin dört dörtlük bir makale yayınlayan Korkut Boratav kitabı ve Satlıgan’ı şöyle değerlendiriyor : 

«Nail’le tanışmak, tartışmak, söyleşmek fırsatı bulanlar, Marx söz konusu olduğunda, konuşmaktan çok, dinlemeyi yeğleyen bu sakin, gösterişsiz insanın kuramsal zenginliğini, derinliğini giderek fark etmişlerdir. Nail, bu bilgeliğini yazıya dökmekte, bir hayli ‘hasis’ davranmıştır. Çok çeşitli yerlerde dağılmış olan bu yayınlardan bir bölümünün bu derlemede toplanmış olması, bu nedenle, büyük bir kazançtır. » (Radikal Kitap, 11 Aralık 2012). 

Doğru söze ne denir.

Satlıgan, daha önce kapitalizmin krizini ve nedenlerini ve olabilecekleri Kasım 2008 tarihli Mesele dergisinde yayınlanan uzun söyleşisinde de anlatıyor. Bu söyleşiyi dergiden ve/veya http://eksisözlük.com sitesinden okumak olası. Ekşi Sözlük samimi ve hakiki satırlarla uğurluyor Nail Satlıgan’ı, o satırlar da okunmalı hani.

Nail’in ardından Demir Küçükaydın da çok önemli, hakiki ve samimi bir makale yayınladı. Bu makaleyi değişik grupların üyeleriyle paylaştı. Demir’in adını vererek yazıya ulaşmanızı tavsiye ederim. Bu makale Türkiye’de solun tarihine bir kuş bakışı gibi de okunabilir. Öğrenilecek pek çok konu yer alıyor bu makalede. Kaçırmayın lütfen.

Nail’in ardından iki dostunun söylediklerine de burada yer vermek istiyorum. Birincisi Ahmet Tonak, aynen şöyle diyor :  « Nail Satlıgan az bulunur bir insandı. Genetik hassalarını, eğitimini, hayat deneyimini Marksizm ve sosyalizm için seferber etmişti. Yazdıkları, çevirileri, konuşmaları ortada. Bunları bilenler, şahit olanlar kıymetini hep takdir etmişlerdir. Son nefesine kadar cin gibiydi, etrafındaki her şey ile en ince ayrıntısına kadar ilgiliydi. İlkeliydi, ama sekter değildi. Kısacası, örnek alınası bir komünistti. Çok özleyeceğiz." (Birgün, 29 Nisan 2013).

Gülnur Savran: «Canımdı, kardeşimdi, yoldaşımdı. Onu çok özleyeceğim.» (Birgün, 29 Nisan 2013).

Nail Satlıgan’ın vefatı ve 1 Mayıs’a birkaç saat kala, Nail’in Sungur Savran ile kaleme aldığı ve 11.Tez Dergisinin 3. sayısında (Mayıs 1986) yayınlanan «Bundan tam yüz yıl önce: Mayıs 1886: Şikago Samanpazarı» başlıklı makale de yeniden meraklılarına sunuldu, örneğin Sol Defter sitesinde. Dostlukla tavsiye ederim.

Nail Satlıgan yeri doldurulamayacaklardandır. Bu kesin. 1 Mayıs 2013’te ve her gösteri ve yürüyüşte Nail de bizimle olacak. Bunu garanti edebilirim. İnanın bana.

M. ŞEHMUS GÜZEL